Παναγιώτης Εμμ. Μάτσης

Χειρουργός Οφθαλμίατρος - Οφθαλμοπλαστικός

Υψηλάντου 36,
Κολωνάκι, Αθήνα
T: 210 7253776
E: panagiotismatsis@gmail.com

Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς (ARMD)

Γενικές Πληροφορίες

Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (Age Related Macula Degeneration) είναι μία ανώδυνη διαταραχή ελάττωσης της κεντρικής όρασης και αφορά το 50% των οφθαλμολογικών παθήσεων παγκοσμίως σε άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.

Γιατί δημιουργείται η Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς;

Ο αμφιβληστροειδής και η ωχρά κηλίδα βρίσκονται πάνω από τον χοριειδή. Ένα ιστό που τροφοδοτεί τον υπερκείμενο αμφιβληστροειδή με οξυγόνο και τροφικές ουσίες, ενώ συγχρόνως απομακρύνει τα άχρηστα προϊόντα που δημιουργούνται. Μεταξύ χοριοειδή και αμφιβληστροειδή υπάρχει μία λεπτή μεμβράνη (μεμβράνη του Bruch) που φιλτράρει τις τροφικές ουσίες και ότι άχρηστο προϊόν δημιουργείται κατά την λειτουργία της όρασης.

Διαταραχές στην μεμβράνη του Bruch αφ'ενός εμποδίζουν την διέλευση των τροφικών ουσιών αφετέρου προκαλούν κάτω από τον αμφιβληστροειδή την δημιουργία παθολογικών νεοαγγείων (που διαρρέουν και καταστρέφουν όλες τις δομές γύρω τους). Έτσι δημιουργούνται βλάβες και στην συνέχεια εκφύλιση στα κύτταρα της ωχράς κηλίδας, με συνέπεια θόλωση της όρασης στο κεντρικό τμήμα του οπτικού πεδίου του ασθενή. Ενώ λοιπόν παραμένει ικανοποιητική όραση για αρκετές δραστηριότητες , άλλες λειτουργίες που απαιτούν λεπτομερέστερη όραση, όπως η ανάγνωση σταδιακά δυσκολεύουν.

Υπάρχουν 2 είδη ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας:

  • η υγρή μορφή με βασικό χαρακτηριστικό την παθολογική δημιουργία νεοαγγείων
  • και η ξηρή μορφή με χαρακτηριστικό την παρουσία αλλοιώσεων γνωστών σαν Drusen.

Αν η ARMD διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια, η αγωγή με ειδικές ενέσεις (αντι-αγγειογενετικές) δυνατόν να σταθεροποιήσει την βλάβη ( δυστυχώς όμως όχι σε μεγάλο αριθμό ασθενών ) ,ή να επιβραδύνει την βλάβη. Στους υπόλοιπους παρά την θεραπεία η βλάβη ατυχώς επιδεινώνεται.

Διάγνωση της ARMD

Η διάγνωση της ARMD, γίνεται με μία σειρά εξετάσεων:

  • Αρχικά λαμβάνεται η οπτική οξύτητα.
  • Κατόπιν αφού γίνει μυδρίαση (με ενστάλαξη μυδριατικών σταγόνων) και με την βοήθεια ισχυρού μικροσκοπίου (σχισμοειδής λυχνία) και ειδικών φακών ερευνάται ο βυθός του ματιού. Επειδή λόγω της μυδρίασης η όραση είναι θολή μετά την εξέταση, συνιστάται να αποφύγετε την οδήγηση.
  • 'Ελεγχος με πίνακα Αmsler (διαπιστώνεται η παρουσία τυφλών κηλίδων και παραμόρφωση ευθειών γραμμών).
  • 'Ελεγχος χρωματικής αντίληψης.
  • Λήψη εγχρώμων φωτογραφιών και OCT (τομογραφία ωχράς) με ειδική συσκευή λήψης ώστε να υπάρχει ψηφιακό αρχείο για έλεγχο της πορείας της νόσου.
  • Ψηφιακή φλουοροαγγειογραφία (χορηγείται ενδοφλεβίως η χρωστική φλουορεσκίνη και γίνεται λήψη φωτογραφιών του βυθού του ματιού ώστε να ελεγχθεί αν το αγγειακό δίκτυο του αμφιβληστροειδούς είναι "στεγανό". Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει διαρροή, τότε σημαίνει ότι τα μικρότατα αγγεία του βυθού είναι παθολογικά (νεοαγγεία). Η χρωστική φλουορεσκίνη χρωματίζει ελαφρά κίτρινα το δέρμα για 3-5 ώρες και αποβάλλεται με τα ούρα (χρωματίζονται κα αυτά) σε 24 ώρες.

Σημ: Κατά τον φλουοροαγγειγραφικό έλεγχο μπορεί ο εξεταζόμενος να παρουσιάσει ναυτία ή αδιαθεσία που γρήγορα περνούν. Σπανιότατα εμφανίζει αλλεργική αντίδραση.

Αντιμετώπιση της ARMD

Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την ξηρά μορφή;

Για την ξηρά μορφή δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, αλλά μόνο για την υγρή. Για την υγρή μορφή εφαρμόξονται:

  • Θεραπεία με Laser
  • Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)
  • Αντιαγγειογενετικοί παράγοντες (Anti VGF) όπως
  • Διατροφικά συμπληρώματα

Θεραπεία με Laser

Η φωτοπηξία με Laser δημιουργεί ένα μικροσκοπικό έγκαυμα στην περιοχή που διαρρέει κάποιο αγγείο με σκοπό να το "σφραγίσει".

Η εφαρμογή Laser πονάει;

Πριν την θεραπεία ενσταλάζονται σταγόνες τοπικού αναισθητικού καθώς και σταγόνες για διαστολή της κόρης (μυδρίαση). Κατόπιν τοποθετείται ένας ειδικός φακός επαφής για να βλέπει ο γιατρός τον βυθό του ματιού. Μερικές φορές ο ασθενής μπορεί να νοιώσει ένα ελαφρύ πόνο. Κάθε δυσφορία που μπορεί να υπάρξει στις επόμενες ώρες συνήθως υποχωρεί με ένα ήπιο παυσίπονο.

Η εφαρμογή Laser θα επηρεάσει την όραση μου;

Ναι. Αμέσως μετά την θεραπεία ο ασθενής βλέπει θολά και ενοχλείται από τα έντονα φώτα. Η περιοχή του βυθού που έχει υποστεί την εφαρμογή Laser εμφανίζει ελαττωμένη όραση, αλλά αυτό δεν ενοχλεί τον ασθενή εκτός και άν οι βολές με Laser έγιναν κοντά στο κέντρο του βυθού (ωχρά κηλίδα). Αλλαγές μπορεί να γίνουν αντιληπτές στα χρώματα, στο εύρος του οπτικού πεδίου, και στην νυχτερινή όραση.

Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)

Χρησιμοποιεί την εφαρμογή "ψυχρού" Laser (δεν δημιουργεί έγκαυμα) σε συνδυασμό με την ουσία Visudyne η οποία ενεργοποιείται με την ακτινοβολία Laser και δρά ”σφραγίζοντας” τα παθολογικά αγγεία που διαρρέουν. Εφαρμόζεται ανά 3 μήνες. Προσοχή χρειάζεται μετά την ενδοφλέβια χορήγηση του Visudyne, με υποχρεωτική κάλυψη του δέρματος του ασθενούς από το φώς, γιατί η κυκλοφορία του φαρμάκου στην κυκλοφορία καθιστά το δέρμα φωτοευαίσθητο.

Αντιαγγειογενετικοί παράγοντες (Anti VGF)

Macugen®(pegaptanib), Lucentis®(ranibizumab),Eylea®(aflibercept) δρουν αδρανοποιώντας τον παράγοντα VEGF υπεύθυνο για την δημιουργεία παθολογικών νεοαγγείων. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται σε αποστειρωμένο περιβάλλον, απ'ευθείας στο υαλοειδές του ματιού αφού αναισθητοποιηθεί η περιοχή της ένεσης με αναισθητικό κολλύριο. Χορηγούνται ανά 6 (έξι) εβδομάδες ή έως ότου η νόσος γίνει ανενεργής. Η θεραπευτικότητα των ουσιών αυτών εξαρτάται σημαντικά από το πόσο έγκαιρα θα χορηγηθούν, χωρίς όμως να έχουν πείσει μέχρι τώρα για την σε βάθος αποτελεσματικότητά τους.

Διατροφικά συμπληρώματα

Μελέτες καταδεικνύουν ότι τέτοιες ουσίες (βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες) ενώ δεν θεραπεύουν, μπορεί να παίζουν κάποιο ευεργετικό ρόλο στην μη επιδείνωση της νόσου.

Συνήθεις ερωτήσεις σχετικά με την ARMD

Πως επηρεάζεται η όρασή μου;

Αρχικά μόνο το ένα μάτι προσβάλλεται και η ένόχληση δεν είναι αντιληπτή.

Συνήθως γίνονται αντιληπτά:

  • Ελάττωση της ευκρίνειας στο κέντρο του οπτικού πεδίου. (Δηλ. αν εστιάζουμε στο πρόσωπο κάποιου ατόμου είναι δύσκολο να διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά του).
  • Κάθετες και οριζόντιες γραμμές γίνονται αντιληπτές όχι ευθείες αλλά παραμορφωμένες.
  • Η αντίληψη αποστάσεων μεταξύ αντικειμένων αλλά και τα ύψη τους είναι δύσκολα να εκτιμηθούν, έτσι πολλές φορές η βάδιση και το κατέβασμα σκαλιών γίνεται επικίνδυνο.
  • Δημιουργείται η αίσθηση ότι χρειάζεστε εντονώτερος φωτισμός. Η ανάγνωση, η παρακολούθηση τηλεόρασης, η αναγνώριση φιλικών προσώπων, η βάδιση σε πολυσύχναστους δρόμους, το μέτρημα κερμάτων και ότι χρειάζεται λεπτομερή όραση γίνονται ιδιαίτερα δύσκολα.

Υπάρχει πιθανότητα να τυφλωθώ;

H ARMD δεν οδηγεί σε τύφλωση. Χάνεται μόνο η κεντρική (λεπτομερής) όραση. Έτσι διατηρείται η περιφερική όραση, χρήσιμη για τις βασικές δραστηριότητες του ασθενή.

Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω ώστε να βλέπω καλύτερα;

Ναι. Προσπαθώ να διακρίνω με την περιφέρεια του οπτικού πεδίου. Οι περισσότεροι ασθενείς προσηλώνουν στο θέμα που τους ενδιαφέρει κοιτώντας ελαφρά “πλάγια” και όχι πάνω σε αυτό.

Είναι καλύτερα να χρησιμοποιώ τα μάτια μου λιγότερο;

Οχι. Ακόμα και αν πλησιάσετε στην οθόνη της τηλεόρασης για να δείτε καλύτερα δεν θα επιδεινωθεί η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

Μία νέα συνταγή γυαλιών θα με βοηθήσει να δω καλύτερα;

Όχι. “Δυνατότερα“ γυαλιά δεν διορθώνουν την βλάβη. Υπάρχουν βέβαια τα Βοηθήματα Χαμηλής όρασης (ουσιαστικά πρόκειται για μεγεθυντικούς φακούς), που βοηθούν αλλά όχι πάντα στην ανάγνωση έντυπου κειμένου ή στην οθόνη υπολογιστή. Για την αποδοτική χρήση τους χρειάζεται περίοδος προσαρμογής. Κατά την ανάγνωση, το φώς πρέπει να είναι πίσω και πλάγια από το κεφάλι. Αυξήστε την ισχύ των λαμπτήρων. Αν η όραση είναι κακή στο έντονο ηλιακό φως, χρησιμοποιήστε γυαλιά ηλίου. (Προτιμότερο χρώμα το κόκκινο – καφέ).

Μπορώ να συνεχίσω να οδηγώ έχοντας ηλικιακή εκφύλιση ωχράς;

Βάση του νόμου πρέπει να είστε σε θέση να διαβάζετε μία πινακίδα αυτοκινήτου από απόσταση 20,5 μέτρων σε συνθήκες ηλιακού φωτός.